Seminarium online odbywające się w ramach Forum Rozwoju Lokalnego (FRL) tym razem zatytułowane było „Polityki horyzontalne i sektorowe UE - programy i inicjatywy KE dedykowane miastom”. Zaprezentowane podczas niego narzędzia stanowią uzupełnienie możliwości, jakie będą czekały na miasta w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej w tzw. kopertach narodowych.

Oferta dla miast

- Opcji mamy więcej niż potrafimy wykorzystać, dlatego tak ważne jest ich poznanie i nauczenie się poruszania w nich – mówił do przedstawicieli miast Tomasz Potkański, zastępca dyrektora Biura ZMP.

Europoseł Jan Olbrycht zwrócił z kolei uwagę, że niezwykle ważne jest w myśleniu o finansowaniu przyszłych działań rozwojowych rozróżnienie między dostępnymi dotąd środkami z tzw. kopert narodowych (m.in. polityki spójności) a innymi źródłami ustanowionymi przez poszczególne dyrekcje Komisji Europejskiej. To najczęściej programy punktowe, mające charakter konkursów lub quasi-konkursów, a środki z nich nie są dzielone przez rządy, a bezpośrednio przez Komisję Europejską.

Programy, inicjatywy oraz misje realizowane w ramach polityk horyzontalnych i sektorowych Unii Europejskiej nakierowane są na realizację najważniejszych celów UE oraz odpowiadają na główne wyzwania, przed jakimi stoimy. A są nimi dzisiaj z pewnością zmiany klimatu i kwestie adaptacji do nich, kwestie mobilności w miastach, zmian demograficznych oraz obecności imigrantów, gospodarki opartej o lokalne zasoby czy też cyfryzacji.

Misje UE – odpowiedź na globalne wyzwania

Podczas seminarium przedstawione zostały dwie z pięciu ostatnio powołanych do życia misji Komisji Europejskiej. Są one nową i innowacyjną formą współpracy na rzecz poprawy jakości życia ludzi w Europie i poza nią. Celem misji UE jest stawienie czoła poważnym wyzwaniom w dziedzinie zdrowia, klimatu i środowiska oraz osiągnięcie ambitnych i inspirujących celów w tych obszarach.

Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca wykonawcza ds. Europy na miarę ery cyfrowej, powiedziała o tej nowej inicjatywie KE: - Zainicjowaliśmy dziś pięć nowych misji. Misje są nowym i innowacyjnym narzędziem - nowym sposobem współpracy w ramach programu „Horyzont Europa”. Są one również oryginalną koncepcją w polityce UE. Misje stanowią zobowiązania do rozwiązania niektórych z największych wyzwań, z którymi borykamy się obecnie: walka z rakiem, przystosowanie się do zmiany klimatu, ochrona oceanów, mórz i zasobów wodnych, życie w zielonych miastach oraz zapewnienie zdrowej gleby i zdrowej żywności. Stanowią one zestaw działań – projektów w zakresie badań naukowych i innowacji, środków politycznych i inicjatyw ustawodawczych, zaangażowania obywateli – mających na celu osiągnięcie konkretnych celów o dużym oddziaływaniu społecznym. Chcemy do 2030 r. znaleźć rozwiązania najważniejszych globalnych wyzwań!

Szczególnie jedna z misji – „100 neutralnych pod względem klimatu i inteligentnych miast do 2030 r.” dedykowana jest wybitnie i wprost miastom. Nie jest to zaskoczeniem, jeśli uświadomimy sobie, że 75% obywateli UE mieszka w miastach, a przewiduje się, że w 2050 r. ta liczba wzrośnie do około 85%. Miasta zużywają ponad 65% produkowanej na świecie energii i jednocześnie odpowiadają za emisję ponad 70% CO2. Ale funkcjonowanie ludzi w miastach to nie tylko emisja gazów cieplarnianych; to także zanieczyszczenie powietrza i hałas, korki i niebezpieczne drogi.

- Wiemy, że wiele miast w tym także polskich ma bardzo duże ambicje klimatyczne, ale ta ich gotowość wymaga wsparcia. W tym właśnie celu stworzono tę misję – mówiła podczas seminarium Aleksandra Olejnik z Dyrekcji Generalnej ds. Badań i Rozwoju KE.

W trakcie seminarium przedstawione zostały ponadto wybrane programy i inicjatywy unijne, takie jak Horyzont Europa, LIFE, Nowy Europejski Bauhaus oraz Program URBACT.

Nie uciekniemy przed Taksonomią

Ryszard Pawlik, doradca w Parlamencie Europejskim przybliżył uczestnikom temat Taksonomii. Jest to potoczna nazwa rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18 czerwca 2020 r. ws. ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Taksonomia to pierwsza na świecie jednolita klasyfikacja działalności gospodarczej zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju i przyjaznej dla środowiska. Jej główne cele środowiskowe to: łagodzenie zmian klimatu, adaptacja do nich, zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola i wreszcie ochrona i odbudowa różnorodności biologicznej i ekosystemów.

- Taksonomia ma być listą rodzajów działalności gospodarczych zrównoważonych środowiskowo, a także dynamicznym narzędziem opartym na najnowszych doświadczeniach naukowych i branżowych. Nie ma być natomiast oceną dobrych czy złych firm ani też listą obowiązkowych czy też zabronionych inwestycji – mówił Ryszard Pawlik.

Jako że rozporządzenie o Taksonomii dotyczy formalnie UE i krajów członkowskich, uczestników rynków finansowych, którzy udostępniają produkty finansowe, a także dużych firm podlegających obowiązkowi ujawniania danych niefinansowych, Taksonomia będzie już wkrótce w praktyce miała wpływ m.in. na koszty i warunki kredytów inwestycyjnych, akty legislacyjne UE (przez odwoływanie się do kryteriów i celów Taksonomii) oraz na dostęp do środków z programów i funduszy UE.

- Dlatego cieszę się, że podczas tego seminarium Związek Miast Polskich zdecydował się podjąć zagadnienie Taksonomii, bo póki co w Polsce nie mówi się o tym zbyt dużo, a to temat, przed którym nie uciekniemy w miastach myśląc o tym, co chcemy budować i rozwijać, w co chcemy inwestować – stwierdził R. Pawlik.

Ponieważ tym razem program seminarium był wyjątkowo bogaty w informacje i konkretne oferty dla miast, zachęcamy w szczególny sposób do prześledzenia prezentacji (które znajdują się w załączeniu) oraz do obejrzenia zapisu wideo spotkania.

Przypominamy, że było to już XXV seminarium Forum Rozwoju Lokalnego z cyklu „Uruchomienie endogennych potencjałów warunkiem rozwoju małych i średnich miast w Polsce”. Cykl jest realizowany w ramach Programu „Rozwój lokalny” wdrażanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w III edycji Funduszy norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. FRL jest uruchomioną przez Związek Miast Polskich otwartą platformą samorządowo-rządowo-eksperckiej debaty oraz zintegrowanym pakietem działań służących promocji podejścia oraz narzędzi zrównoważonego i endogennego rozwoju lokalnego.

(epe)