Spotkanie, które odbyło się 22 czerwca br. w cyklu „Uruchomienie endogennych potencjałów warunkiem rozwoju małych i średnich miast w Polsce”, było kontynuacją wymiany doświadczeń z roku ubiegłego.
Tym razem uczestnicy rozmawiali o tym, jak samorządy powinny reagować na pogarszającą się sytuację finansową, która obecnie ma miejsce. Dochody własne samorządów w tym roku odnotowały kolejny spadek, zwłaszcza z powodu niezrekompensowanych ubytków we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. – Gdyby nie było zmian prawnych w tej ustawie od 2019 roku, mielibyśmy jako samorządy według ostrożnych szacunków 82 miliardy złotych. Tymczasem wpływy, które otrzymamy w tym roku , w sposób z góry ustalony w 12 równych ratach, to 52 mld. Oznacza to ubytek 32 miliardów, a tymczasem rząd przygotował nam rekompensatę w wysokości 13 miliardów. To mniej niż 40% tego, co nam brakuje – zwrócił uwagę podczas seminarium dyrektor Biura ZMP, Andrzej Porawski.
Przypomniał, że to nie pierwszy rok kłopotów, choć w tym roku są one najbardziej dotkliwe. W ubiegłym roku niedobór wynosił niecałe 20 miliardów, a samorządy otrzymały także zaledwie 13 mld.
Do dużych kwot ubytków w samorządowych budżetach dochodzi jeszcze niesprawiedliwy podział przekazywanych przez rząd środków. Są one rozdzielane w taki sposób, że środki trafiają nie tam, gdzie największe ubytki wystąpiły, ale podział opiera się o inne kryteria. Przykładem może być Warszawa, która otrzymuje rekompensatę w wysokości niecałych 5% tego, co straciła oraz jedna z małych gmin wiejskich, która dostaje ponad 500% tego, co straciła w wyniku zmian w ustawach podatkowych.
- Musimy radzić sobie jakość w tej sytuacji, zwłaszcza że w tym roku rozpoczyna się nowa perspektywa unijna, wciąż mamy nadzieję, że w najbliższych latach będą możliwe do wykorzystania środki z KPO. Tam wszędzie potrzebne są własne udziały i nadwyżki operacyjne, aby samorządy mogły współfinansować projekty – mówił A. Porawski.
Obecna sytuacja finansowa zmusza samorządowców do działań niestandardowych i zachowań „nie samorządowych”. Samorządy, w myśl ustaw, które konstruowały w Polsce samorząd terytorialny, miały być zainteresowane rozwojem i go stymulować po to, żeby osiągać większe dochody własne. – Dzisiaj jesteśmy skazani na dotacje, na rekompensaty rozdzielane według niejasnych kryteriów i z opóźnieniem. Skutkuje to tym że po pierwsze nie możemy planować, a po drugie zamiast dbać o rozwój lokalny, musimy spełniać wymogi tych, którzy dają nam pieniądze w różnych konkursach, programach i dostosowywać nasze pomysły lokalne do tychże uwarunkować konkursowych. A zatem w coraz większym stopniu to ci, którzy ogłaszają te konkursy, będą tak naprawdę decydować o tym, w jakim kierunku pójdzie rozwój społeczności lokalnych. Pozbawione własnych środków na rozwój będą one musiały w coraz większym stopniu korzystać z tych zewnętrznych.
- Ta nowa sytuacja jest dla samorządów trudna i muszą one zmienić – miejmy nadzieję, że nie na długo – sposób funkcjonowania; bardziej skupić się na poszukiwaniu i pozyskiwaniu środków zewnętrznych niż na dbaniu o to, by powiększały się dochody własne JST – podkreślał dyrektor Biura ZMP.
W tej nowej sytuacji Związek Miast Polskich postanowił zorganizować specjalne seminarium poświęcone tym kwestiom i pomóc miastom w znalezieniu z jednej strony narzędzi do diagnozy sytuacji, a z drugiej pokazać dobre praktyki w poszukiwaniu źródeł finansowania rozwoju w trudnych czasach. Rozmawiano więc o wykorzystaniu i znaczeniu danych społeczno-ekonomicznych w planowaniu finansowym na podstawie Monitora Rozwoju Lokalnego, a także poszukiwano odpowiedzi na pytania o minimalizowanie ryzyka w planowaniu finansowym, a także o to, w jaki sposób można szacować koszty usług publicznych.
Swoimi doświadczeniami podzielili się przedstawiciele miast uczestniczących w pracach Sieci Wymiany Doświadczeń Empirie. Dr Tomasz Soliński, z-ca Prezydenta Miasta Krosna mówił o zastosowaniu przez samorząd tego miasta faktoringu do realizacji inwestycji, a Michał Buwaj, Skarbnik Miasta Stalowa Wola – o scenariuszowym ujęciu strategii finansowej. Znaczenie informacji w zarządzaniu projektami z perspektywy kierownika projektu oraz skarbnika miasta przedstawili uczestnikom spotkania Katarzyna Rejniak, kierownik projektu „Generator miejskiej energii źródłem sukcesu Konina” i Grzegorz Kowalczyk, z-ca Skarbnika Miasta Zgierz.
Zapraszamy do obejrzenia zapisu wideo całego seminarium. W załączeniu znajdują się także prezentacje pokazane podczas spotkania.
Przypominamy, że cykl seminariów Forum Rozwoju Lokalnego jest realizowany w ramach Programu „Rozwój lokalny” wdrażanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w III edycji Funduszy norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. FRL to uruchomiona przez Związek Miast Polskich otwarta platforma samorządowo-rządowo-eksperckiej debaty oraz zintegrowany pakiet działań służących promocji podejścia oraz narzędzi zrównoważonego i endogennego rozwoju lokalnego.
Na szerszą relację z seminarium Forum Rozwoju Lokalnego zapraszamy do najbliższego wydania Miesięcznika „Samorząd Miejski”.
(epe)
