Równolegle z Programem „Rozwój lokalny” realizowany był przez ostatnie 4 lata największy w Polsce projekt szkoleniowo-doradczy dla samorządów pod nazwą „Budowanie potencjału instytucjonalnego średnich i małych miast w Polsce na rzecz wdrażania skutecznych lokalnych polityk rozwoju”. Jego realizatorem jest Związek Miast Polskich, a partnerami we wdrażaniu są: Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych, OECD oraz Instytut Rozwoju Miast i Regionów.

Związek jest nie tylko współautorem tego projektu, ale od roku 2020 wspiera miasta w nim uczestniczące – w zależności od fazy jego realizacji była to różna liczba miast i różny zakres wsparcia. Ten czas to nie tylko realna pomoc udzielana Miastom-Beneficjentom (doradcza, edukacyjna, wdrożeniowa), ale też możliwość zebrania ogromu doświadczeń, zarówno co do narzędzi i mechanizmów efektywnego wspierania miast, jak i możliwość obserwacji powolnego, ale konsekwentnego dokonywania zmian instytucjonalnych w samych miastach.

Koniec programu to czas podsumowań i pierwszych wniosków. Ostatnie w ramach Projektu seminarium Forum Rozwoju Lokalnego, które odbyło się 7 marca, zatytułowaliśmy „Jak wspólnie wzmacniamy potencjał instytucjonalny średnich i małych miast w Polsce na rzecz wdrażania skutecznych lokalnych polityk rozwoju”. 

Podczas spotkania uczestnicy - przedstawiciele miast, doradcy miast z ZMP, liderzy Sieci Wymiany Doświadczeń EMPIRIE – spróbowali po raz pierwszy podsumować efekty i rezultaty, jakie przyniósł ten projekt – samorządom, instytucji, która go wdrażała, a więc Ministerstwu, a także Związkowi Miast Polskich jako tej instytucji, która otaczała miasta uczestniczące w projekcie doradztwem.

Finalnie 29 miast przez ostatnie ponad 2 lata uczestniczyło w programie. Do wcześniejszego etapu doszło 55 miast, a na samym początku możliwość udziału w konkursie o dofinansowanie projektów rozwojowych miało 255 miast.

- To było pięć lat ogromnie ciężkiej pracy – mówił podczas 48. seminarium FRL Tomasz Potkański, kierownik projektu predefiniowanego. Kamil Wieder, naczelnik Wydziału Wsparcia JST w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oprócz ciężkiej pracy podkreślił dwie kolejne cechy działań projektowych, a więc poznawanie siebie i budowanie relacji wśród uczestników Programu „Rozwój lokalny”. 

– Samo Forum Rozwoju Lokalnego było bardzo ważnym elementem tych działań, istotnym narzędziem, które wypracowaliśmy, stałego i systematycznego spotykania się i rozmawiania na ważne dla samorządu terytorialnego tematy – podkreślał. 

Podczas tych spotkań dotykano szerokiego spektrum tematów – od zagadnień technicznych i technologicznych po sprawy społeczne i infrastrukturalne. Forum Rozwoju Lokalnego to już ugruntowana marka na rynku wymiany informacji między samorządami. To nie tylko wystąpienia i prezentacje ekspertów, ale także świetne przykłady i dobre praktyki z miast. Wiele z tematów, jakie pojawiły się na tych spotkaniach, sygnalizowały same samorządy.

W seminariach, których większość odbyła się w formule online, brało udział blisko 10 tysięcy unikalnych uczestników. Prawie 700 osób pojawiło się osobiście na tych spotkaniach, na których była taka możliwość.

Jak Związek wspierał miasta

Projekt „Budowanie potencjału instytucjonalnego średnich i małych miast w Polsce na rzecz wdrażania skutecznych lokalnych polityk rozwoju” z perspektywy ZMP podsumował kierownik projektu Tomasz Potkański. W tym programie część inwestycyjna i część poświęcona rozwojowi instytucjonalnemu były równo ważne. Związek pomagał miastom w przygotowaniu aplikacji konkursowych na etapie ubiegania się o dofinansowanie, a potem w ich realizacji. Wcześniej przez długi czas przygotowywał zespół specjalistów, doradców, który stanowi dziś ogromny zasób.

W końcowym, trzecim etapie, każde z 29 miast otrzymało ok. 16 mln złotych na realizację projektów rozwojowych.

Oprócz doradztwa indywidualnego – strategicznego i merytorycznego – dostarczonego miastom w procesie realizacji zadań, Związek Miast Polskich zorganizował przez te niemal 5 lat dziesiątki warsztatów i szkoleń, a także opracował – wraz z Instytutem Rozwoju Miast i Regionów - narzędzia strategicznego zarządzania rozwojem. Wśród kluczowych aktywności podjętych w projekcie warto zwrócić uwagę na „Sieci Wymiany Doświadczeń – Empirie”, sieciowanie miast uczestniczących w 3. etapie, rekomendacje OECD i narzędzie „Samooceny Rozwoju Instytucjonalnego”, a także partnerstwa z samorządami norweskimi i islandzkimi oraz wizyty studyjne, staże w samorządach, konferencje międzynarodowe, wymianę doświadczeń polsko-norwesko-islandzką. 16 polskich miast uczestniczących w projekcie nawiązało partnerstwa z samorządami w Norwegii, a jedno – Jelenia Góra – w Islandii. W ramach tej współpracy do wiosny obecnego roku odbyło się 75 wizyt wzajemnych, w których wzięło udział 490 pracowników urzędów miast, także z Norwegii. Zorganizowano ponadto ponad 100 dwustronnych spotkań online.

Dla 12 miast uczestniczących w projekcie nie udało się znaleźć partnera, dlatego został dla nich przygotowany specjalny program działań. 56 urzędników z tych miast uczestniczyło w wizytach studyjnych w Norwegii, a kolejnych ponad 20 osób odbyło staże w norweskich samorządach.

Projekt w liczbach

Łącznie w 55 miastach uczestniczących na różnych etapach w działaniach projektowych dostarczono 6 315 usług doradczych i szkoleniowych, podczas m.in 995 spotkań bezpośrednich, 2 737 telekonferencji, 713 warsztatów szkoleniowych (w tym 149 online) oraz 1 870 usług innego rodzaju. Ze strony miast w działaniach tych wzięło udział ponad 34,8 tys. uczestników (liczone z powtórzeniami). Licząc bez powtórzeń, z usług ZMP skorzystało 3 377 unikalnych osób, w tym 2 200 przedstawicieli samorządów (67%) oraz 1 177 zewnętrznych partnerów (33%). Zindywidualizowane wsparcie dla miast dostarczono w skali 116 tysięcy godzin. Prawie 30 tysięcy godzin (25%) zostało wykonanych „na miejscu”, czyli w trakcie wizyt doradców w miastach (dane do grudnia 2023)

W ramach Zespołów Horyzontalnych Doradcy Sektorowi ze Związku dostarczyli miastom 1 341 usług doradczych oraz opracowali lub skonsultowali 399 produktów (w tym 351 dokumentów, 7 materiałów audio/wideo i 24 aplikacje IT). Zorganizowano 48 seminariów „Forum Rozwoju Lokalnego”, w których uczestniczyło łącznie 11 900 osób. Przeprowadzono 21 warsztatów tematycznych dla przedstawicieli 54 miast uczestniczących w projekcie norweskim oraz 11 warsztatów otwartych dla wszystkich zainteresowanych samorządów. Łącznie w tych wydarzeniach wzięło udział 2 501 osób. W ramach 8 „Sieci Wymiany Doświadczeń” odbyło się 61 spotkań, w tym 36 spotkań stacjonarnych i 25 spotkań online. W spotkaniach stacjonarnych wzięło udział 525 osób (średnio 14 osób z 7-8 miast na każde spotkanie). Odbyły się 2 edycje konkursu „Samorządowy Lider Zarządzania”, a ich tematami były partycypacja społeczna i transformacja energetyczna. 7 miast zostało laureatami, a 14 wyróżniono. Przedstawiciele zwycięskich samorządów wzięli udział w wyjazdach studyjnych do Norwegii. Program Rozwój Lokalny był intensywnie promowany w mediach samorządowych i krajowych – łącznie na jego temat ukazało się 712 publikacji.

Skala dokonań i wyzwań podjętych w tym projekcie była ogromna.

- W projekcie osiągnięto długofalowe efekty – mówi Aleksandra Kowalska, doradczyni strategiczna w ZMP. - Katalog dobrych praktyk wypracowanych w ramach projektu, będzie dostępny dla wszystkich miast w Polsce i będzie wykorzystywany przez Związek Miast Polskich w kolejnych programach podejmowanych z myślą o miastach. Nauczyliśmy się wszyscy bardzo wiele nie tylko realizując inwestycje, ale też tworząc silne, mocne zaplecza, doceniając ludzi, mając na uwadze to, że miasto jest tak silne, jak kadry, którymi dysponuje. 

Cdn…

Elita Cakule, dyrektorka Wydziału Projektów Międzynarodowych w Norweskim Związku Władz Lokalnych i Regionalnych przypomniała, że od wielu lat trwa współpraca między KS a ZMP. Przez te lata Norwegowie dowiedzieli się, że ZMP jest wymagającym partnerem, który wie dobrze, czego chce. 

– Cechuje was też dojrzałość: wiecie, czego chcecie i potraficie to wdrożyć. I zawsze pytacie: dlaczego. Owo pytanie pomogło nam zaplanować kolejne pomysły na kolejną pulę środków z Funduszy Norweskich. Powiedzmy więc, że koniec czegoś daje początek czemuś nowemu.  

Bardzo wiele na to wskazuje, że wspólne działania z partnerami z Norwegii i Islandii będą kontynuowane już po formalnym zakończeniu Programu „Rozwój lokalny”. - Staramy się pozyskać dodatkowe środki na to, żeby miasta mogły dalej wymieniać się doświadczeniami, także z naszymi przyjaciółmi z Norwegii i Islandii – powiedział podczas seminarium Kamil Wieder. – Używam słowa „wymieniać się” nie bez powodu, ponieważ nasze miasta mają także bardzo wiele do zaoferowania miastom norweskim i islandzkim.

- Projekt się kończy, ale nasza współpraca z większością partnerów, a zwłaszcza z Norwegami zaczęła się wcześniej i wszystko wskazuje na to, że nie skończy się wraz z końcem tego projektu – powiedział Andrzej Porawski i uchylił rąbka tajemnicy, że trwają już rozmowy na temat kolejnego wspólnego polsko-norweskiego przedsięwzięcia. 

Zapraszamy do obejrzenia zapisu wideo całego seminarium. W załącznikach znajdują się prezentacje omówione podczas spotkania.

(epe)