Wraz z ekspertem, mecenasem Maciejem Kiełbusem, członkowie komisji dyskutowali najpierw na temat projektu dotyczącego tzw. systemu kaucyjnego oraz najnowszych interpretacji przepisów dotyczących gminnych systemów odpadowych, wydanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

W kolejnej części spotkania gość, Olga Goitowska, dyrektorka Wydziału Gospodarki Komunalnej UM Gdańska przedstawiła propozycję stanowiska Unii Metropolii Polskich w sprawie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (dalej: ROP). Zawiera ono 12 postulatów:

1. W kwestii minimalnej zawartości recyklatu – UMP proponuje zobligowanie producentów do wykorzystania surowców wtórnych w wytwarzaniu nowych opakowań lub produktów, co byłoby najefektywniejszym narzędziem zamknięcia obiegu materiałów, osiąganym przez określenie minimalnej zawartości recyklatu.

2. W kwestii zasady przydatności opakowań do recyklingu – UMP proponuje stworzenie definicji recyklingu przemysłowego.

3. UMP wnioskuje o to, by certyfikacja przydatności opakowań do recyklingu spoczywała na odpowiedniej instytucji Państwa.

4. UMP proponuje, by zbiórkę odpadów opakowaniowych pozostawić w gestii gmin. Prowadzenia zbiórki przez gminy gwarantuje optymalizację organizacji tego przedsięwzięcia, przy zachowaniu maksymalnej efektywności kosztów oraz czytelności procesu dla mieszkańców.

5. UMP proponuje wprowadzenie zasady pokrywania przez producentów 100% kosztów netto, jakie gmina ponosi na zbiórkę i zagospodarowanie wyprodukowanych odpadów.

6. W kwestii struktury składki opłat od wprowadzających na rynek opakowań UMP proponuje, by opłata za opakowania konsumenckie składała się z dwóch części, stałej i zmiennej:

• część stała, która miałaby pokryć podstawowe koszty funkcjonowania systemów gminnych tj. koszty zbiórki i transportu odpadów, obligowałaby producenta do odprowadzania stałej, niepodlegającej zmianie opłaty, związanej z wprowadzeniem na rynek konkretnego, opakowanego produktu;
• część zmienna – związana z wprowadzeniem na rynek opakowania, które wymaga, w czasie jego utylizacji, konkretnych działań (tu: przygotowanie do ponownego użycia, recykling, unieszkodliwienie) – w wysokości uzależnionej od rodzaju opakowania, a zatem jego przydatności do recyklingu; byłaby to tzw. ekomodulacja.

7. W kwestii gromadzenia i redystrybucji środków na pokrycie kosztów zbiórki opakowań UMP proponuje, by środki finansowe przeznaczone na pokrycie kosztów zbiórki opakowań prowadzonej przez gminy były gromadzone przez podmiot realizujący obowiązki ROP, w imieniu wprowadzających opakowania do obiegu, a następnie przekazane do centralnej jednostki administracyjnej, która rozdzielałaby je do samorządów.

8. UMP wnioskuje, by podstawę rozliczenia ROP stanowiła Baza Danych o Odpadach.

9. Opłata produktowa byłaby wedle UMP karą finansową, nakładaną na wprowadzających opakowanie w przypadku niewykonania obowiązków w zakresie ROP. Poziom takiej opłaty powinien być na tyle wysoki, by stanowił wystarczającą zachętę ekonomiczną do uczestniczenia w efektywnych systemach zbiórki i zagospodarowania odpadów opakowaniowych.

10. Wspólna odpowiedzialność za uzyskiwane poziomy recyklingu wedle stanowiska UMP: odpowiedzialność za uzyskanie minimalnych poziomów ponownego użytkowania i recyklingu powinna być realizowana łącznie przez jednostki samorządowe i przez wprowadzających opakowania.

11. UMP domaga się utrzymania władztwa gmin nad gospodarką odpadami.

12. UMP postuluje stworzenie rejestru wprowadzanych odpadów – wprowadzanie na rynek wszelkiego rodzaju odpadów opakowaniowych powinno podlegać wpisowi do specjalnie utworzonego rejestru.

W toku dyskusji nad tymi postulatami podkreślano konieczność apelowania do rządu o jak najszybsze wprowadzenie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Zwracano uwagę, że przygotowywana obecnie przez rząd ustawa dot. systemu kaucyjnego, uwzględniająca jedynie wybrane frakcje odpadów opakowaniowych, powinna być poprzedzona wprowadzeniem ROP, bo dopiero ten system może stworzyć odpowiednie ramy dla gospodarki wszystkimi odpadami opakowaniowymi. ROP pozwoli w sposób odpowiedzialny i właściwy uwzględniać hierarchię postępowania z odpadami, przy czym priorytetem pozostać musi ograniczanie ich powstawania. Podkreślano również, że konieczna jest akcja informacyjno-edukacyjna, w pierwszej kolejności kierowana do gminnych urzędników samorządowych, wskazująca na znaczenie ROP dla gminnych systemów gospodarki odpadami i na wpływ, jaki będzie miało wprowadzenie systemu kaucyjnego, ale także, koniecznie do mieszkańców, którym należy uświadomić, że odpowiedzialny ROP jest działaniem na ich korzyść, a jedną z konsekwencji jego wprowadzenia byłoby obniżenie kosztów zagospodarowania odpadów, a zatem i stawek opłat, które mieszkańcy ponoszą.

Druga cześć spotkania należała do Gospodarzy, którzy podzielili się z uczestnikami swymi dobrymi praktykami, prezentując Wielkopolskie Centrum Recyklingu.

Małgorzata Izdebska
Sekretarz Komisji