Te i inne kwestie omawiano przez kilka pierwszych dni marca w norweskim mieście Bodo, podczas pobytu grupy prezydentów i burmistrzów dziesięciu polskich miast. Wyjazd studyjny był pierwszym z kilku, które przygotowały Związek Miast Polskich i Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych, współpracujące ze sobą w ramach Programu Rozwój Lokalny, finansowanego z funduszy EOG.

Grupa polskich samorządowców, przebywających z wizytą studyjną w norweskim Bodo, składała się z prezydentów i burmistrzów Augustowa, Krapkowic, Kraśnika, Nakła, Niska, Nowego Targu, Stalowej Woli, Świdwina, Tarnowa, Wałbrzycha. To część z 54 miast uczestniczących w drugim etapie Programu „Rozwój lokalny”.

Strategie rozwoju

Omawiane podczas wizyty strategie rozwoju miast – zarówno Bodo, jako położonej niedaleko dziesięciotysięcznej gminy Vefsen, oraz oddalonego dwudziestotysięcznego, znanego Polakom z historii, Narwiku, koncentrowały się na problemach demograficznych i spójności społeczno-gospodarczej. Norwescy samorządowcy wielką wagę przykładają do siedemnastu celów zrównoważonego rozwoju, ogłoszonych przez ONZ – odnośnik do nich zawierała każda ze strategii miejskich. Ważnym aspektem jest dla Norwegów również partycypacja społeczna. Choć oni podobnie jak my, wbrew potocznemu wyobrażeniu, borykają się z problemem niskiej aktywności mieszkańców i poszukują nowych rozwiązań aktywizujących społeczności.

Siła we współpracy

Szczególnym aspektem, istotnym dla polskich samorządów, ze względu na wyzwania rozwojowe oraz kluczowe założenia krajowej polityki regionalnej i unijnej polityki spójności, były doświadczenia współpracy norweskich samorządów lokalnych. Partnerstwo i współpraca międzygminna stanowi dla norweskich samorządowców sposób na optymalizację organizacji, świadczenia i finansowania usług publicznych. Także z tego powodu, że niewiele gmin zdecydowało się na połączenie promowane przez rząd. Każda z ponad 400 gmin uczestniczy w jakiejś trwałej formie współpracy, głównie sąsiedzkiej, ale również z samorządem regionalnym. Większość z gmin uczestniczy w kilku formach kooperacji, takich jak stowarzyszenie międzygminne, spółki międzygminne, czy świadczenie przez jedną gminę jakiejś usługi pozostałym członkom partnerstwa. Popularną formą są spółki międzygminne. Funkcjonuje ich w Norwegii ponad 480 (na 400 gmin). Zajmują się wieloma zadaniami publicznymi, od gospodarki odpadami, przez prowadzenie straży pożarnej (co należy do kompetencji samorządu gminnego), zarządzaniem portami, aż po prowadzenie audytu i archiwów.

Goście z Polski poznali przykład spółki zajmującej się współpracą regionalną i międzynarodową jednocześnie, działającą w Regionie Morza Barentsa. Drugim przykładem było stowarzyszenie gmin podregionu Salten, do którego należy 10 samorządów, w tym Bodo. Roczny budżet stowarzyszenie to ok. 6 mln zł, z czego połowa stanowi wkład gmin, a reszta pochodzi z dofinasowania projektów przez rządu lub samorząd regionalny. Stowarzyszenie realizuje wiele przedsięwzięć. Od popularyzacji zdrowia, przez działalność kulturalną (również wymianę z Polską), turystykę, po cyfryzację sektora publicznego w podregionie.

Wizyta studyjna polskich samorządowców u norweskich kolegów stanowiła z pewnością bogate źródło inspiracji, które mogą wykorzystać zarówno w bieżącej pracy, jak i przy konstruowaniu planów rozwojowych, które opracowują wraz doradcami, dzięki wsparciu Związku Miast Polskich w Programie „Rozwój lokalny”.

Jarosław Komża