Konsorcjum Związku Miast Polskich i Związku Powiatów Polskich jest organizatorem jednodniowych krajowych wizyt studyjnych realizowanych w ramach projektu Rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
Celem wizyt jest przedstawienie uczestnikom rozwiązań zastosowanych w jednostkach administracji publicznej różnej wielkości, wdrażających zróżnicowane projekty w formule PPP. Cykl 12 krajowych wizyt studyjnych realizowany jest w okresie grudzień 2017 – październik 2019.

Uczestnikom jedenastej wizyty studyjnej zaprezentowany został wdrażany projekt: „Wyłonienie Partnera prywatnego do realizacji usługi polegającej na oczyszczaniu ścieków komunalnych z terenu Gminy Konstancin-Jeziorna".

Przebieg wizyty
Jedenasta krajowa wizyta studyjna miała miejsce w Konstancinie-Jeziornie. Jej uczestnicy obejrzeli obiekt oczyszczalni ścieków obsługujący teren uzdrowiskowej gminy Konstancin-Jeziorna.
Spotkanie rozpoczęło się w sali obrad Rady Miasta w nowoczesnym budynku Urzędu Miasta Konstancin-Jeziorna, oddanym do użytku w 2018 roku. Inwestycja w ten energooszczędny obiekt rozwiązała wieloletnie kłopoty mieszkańców i urzędników związane z lokalizacją wydziałów UM w siedmiu różnych lokalizacjach na terenie miasta. Obecny obiekt Urzędu Miasta mieści wszystkie jego wydziały, a dodatkowo również część wydziałów Starostwa Powiatowego w Piasecznie. Budynek spełnia najwyższe standardy budownictwa energooszczędnego. Ogrzewany jest zimą i chłodzony latem dzięki systemowi pomp ciepła, system spłukiwania w sanitariatach korzysta z retencji wód opadowych, a dach przygotowany jest w postaci łąki kwietnej. To doskonałe rozwiązanie świadczące o dużej świadomości ekologicznej władz jedynego na Mazowszu uzdrowiska.
Gospodarzami spotkania byli przedstawiciele zarówno podmiotu publicznego jak i partnera prywatnego. Zgodnie z tradycją wizyt studyjnych, na początku spotkania każdy z uczestników przedstawił się krótko, informując o zakresie swojego zainteresowania projektami w PPP i włączając się w późniejszą dyskusję. Burmistrz Konstancina-Jeziorny, p. Kazimierz Jańczuk, opowiedział zgromadzonym o historii miasta, jego współczesnych uwarunkowaniach i wyzwaniach oraz o genezie realizacji projektu PPP na terenie oczyszczalni ścieków. Następnie pozostali członkowie zespołu Urzędu Miasta Konstancin-Jeziorna przedstawili uczestnikom etapy przygotowania i wdrożenia projektu, który był tematem wizyty studyjnej. W trakcie prezentacji pojawiały się liczne pytania od uczestników, którzy na bieżąco włączali się w dyskusję.
Przed przerwą obiadową wszyscy uczestnicy wzięli udział w wizycie studyjnej na terenie działającej oczyszczalni ścieków. Po obiedzie i dyskusji przy kawie część uczestników odwiedziła największą w Polsce prywatną kolekcję obrazów École de Paris i prywatnego muzeum sztuki Villa la Fleur w Konstancinie. 

Konstancińska oczyszczalnia ścieków i projekt Wyłonienie Partnera prywatnego do realizacji usługi polegającej na oczyszczaniu ścieków komunalnych z terenu Gminy Konstancin-Jeziorna

System gospodarki wodno-ściekowej w Konstancinie-Jeziornie oparty jest na infrastrukturze będącej własnością gminy a zarządzanej przez Zakład Gospodarki Komunalnej z wyłączeniem oczyszczalni ścieków
• Wodociąg oparty jest na 5 własnych ujęciach wód podziemnych
• Kanalizacja sanitarna (grawitacyjna, ciśnieniowa i podciśnieniowa) odprowadza ścieki do oczyszczalni SAUR Konstancja
• Kanalizacja deszczowa o bardzo ograniczonym zakresie

Kluczowe dane:
• Dł. sieci wodociągowej: 171 
• Liczba ujęć: 5
• Dł. sieci kanalizacyjnej: 151 km
• Liczba odbiorców wody: 6000
• Ilość ścieków rocznie:1,7 mln m3
• Liczba oczyszczalni: 1

Na terenie miasta od początków XIX w. działały Warszawskie Zakłady Papiernicze, które w 2001 r. zostały przejęte przez fińską firmę Metsä Tissue. Od lat ’90 XX w. Władze miasta Konstancin-Jeziorna starały się przejąć od firmy Metsä Tissue (MT) oczyszczalnię ścieków, która zapewniała odbiór i oczyszczanie ścieków komunalnych obok oczyszczania ścieków przemysłowych pochodzących z własnej działalności, jednak strony nie doszły do porozumienia. Po zaprzestaniu w 2009 roku przez MT działalności przemysłowej na terenie Konstancina-Jeziorny gmina została zasadniczo bez oczyszczalni, a istniejący obiekt, z którego korzystała, obsługiwany dotychczas przez MT, był w bardzo złym stanie technicznym. MT wyznaczyła gminie termin, do którego oczyszczalnia będzie odbierać ścieki komunalne, więc władze JST działały pod presją czasu.
Gmina rozważała różne rozwiązania, w tym m.in. budowę nowej oczyszczalni, ale brakowało odpowiedniego miejsca na taką inwestycję. Innym rozważanym pomysłem był przesył konstancińskich ścieków do oczyszczalni w Piasecznie. Warunkiem w tym wypadku była budowa 10 km kolektora, do granicy z gminą Piaseczno. Ze względu na przewidywaną konieczność zamknięcia ważnej drogi dojazdowej na czas budowy kolektora, ten wariant odrzucono. Ostatnią rozważaną alternatywą była budowa kolektora do oczyszczalni w Wilanowie, ale trasa kolektora musiałaby przebiegać przez tereny prywatne, co znacznie podwyższyłoby koszty, do ok. 30 mln zł. W związku z powyższym ten wariant również odrzucono.
Ostatecznie gmina zdecydowała o pozostawieniu oczyszczalni w miejscu, w którym zlokalizowany był obiekt zakładów papierniczych. Jednak Metsä Tissue nie chciała sprzedawać oczyszczalni bezpośrednio gminie. Zgodziła się natomiast sprzedać ją firmie SAUR Konstancja, z którą w międzyczasie gmina zaczęła rozmowy. Podstawowym założeniem było przejęcie terenu wraz z obiektem oczyszczalni, wyremontowanie jej i późniejsze usługi oczyszczania ścieków komunalnych z terenu gminy. Intensywne i niełatwe negocjacje pomiędzy gminą Konstancin-Jeziorna i SAUR Konstancja trwały 1,5 roku, podczas których podmiot publiczny reprezentowali burmistrz, skarbnik i prawnik. 22.10.2012 podpisano umowę partnerstwa publiczno-prywatnego pomiędzy SAUR Konstancja i gminą Konstancin-Jeziorna.
Firma SAUR Konstancja kupiła od Metsä Tissue 8,5 ha gruntu wraz z oczyszczalnią, posiłkując się kredytem bankowym. Następnie SAUR Konstancja zmodernizowała część istniejącej – i co warte podkreślenia cały czas działającej – oczyszczalni w nowy obiekt, spełniający najwyższe normy jakościowe dotyczące tego typu instalacji. Dodatkowym utrudnieniem była kwesta konieczności łącznego oczyszczania ścieków sanitarno-bytowych oraz przemysłowych, bo wymaga to innej technologii.
Po niespełna 2 latach od podpisania umowy PPP uzyskano pozwolenie na użytkowanie oczyszczalni, pół roku później - pozwolenie wodno-prawne i w kwietniu 2015 roku przepięto przesył ścieków ze starej oczyszczalni do zmodernizowanego obiektu. W czerwcu 2015 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska potwierdził uzyskanie efektu ekologicznego i od października 2015 roku oczyszczalnie formalnie działa. Finalny efekt działania instalacji daje wodę oczyszczoną, zdatną do użytku rekreacyjnego i na potrzeby podlewania ogrodów.

Działanie oczyszczalni i finansowanie usług oczyszczania ścieków:

Na etapie negocjacji umowy PPP gmina była zobowiązana przedstawić bankowi finansującemu budowę dokument, stwierdzający zakładaną ilość ścieków przesyłanych do instalacji, planowaną stawkę za metr sześcienny oraz dopłatę ze strony gminy. Te prognozy nie spełniły się – ścieków socjalno-bytowych z terenu gminy jest obecnie mniej, co oznacza wyższą dopłatę z budżetu gminy dla partnera prywatnego.
W ramach negocjacji ustalono opłatę na usługę oczyszczania 1m3 ścieków. Okres obowiązywania umowy ustalono na 32 lata, aby stawka jednostkowa nie była wysoka. Po 32 latach, gmina może odkupić oczyszczalnię – przyjęto, że po odliczeniu kosztów amortyzacji przez SAUR Konstancja stawka wykupu obiektu będzie akceptowalna, a stan oczyszczalni niepogorszony, uwzględniając systematyczne modernizacje i naprawy.
Koszty opłacane przez mieszkańców: stawka za 1 m3 ścieków wynosi obecnie 9,6 zł brutto (2015 – 7,5 zł), natomiast stawka za wodę wynosi 2,95 zł za m3 (2012 – 2,27 zł). W ramach powyższych stawek zawarta jest już opłata za utrzymanie całości infrastruktury wodno-kanalizacyjnej w gminie.
Działanie i skuteczność oczyszczania ścieków jest na bieżąco monitorowana przez SAUR Konstancja. Gdyby doszło do niespełnienia wysokich norm ekologicznych, co do tej pory nie miało miejsca, wtedy kara nałożona przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska jest wyłącznym obciążeniem partnera prywatnego, dlatego dba on o jakość wykonywanej pracy. Dzięki temu, rzeka Jeziorka, która kilka lat temu nie nadawała się do rekreacji, obecnie po znaczącym oczyszczeniu swoich wód z powrotem stała się atrakcją dla mieszkańców i turystów, a Konstancin będąc uzdrowiskiem może rozwijać swoją ofertę również w oparciu o ten zasób.
Częścią umowy z SAUR Konstancja było zatrudnienie części pracowników oczyszczalni prowadzonej przez Metsä Tissue – dało to z jednej strony pewność zatrudnienia dotychczasowych pracowników, z drugiej – dało nowemu operatorowi cenną wiedzę na temat specyficznych uwarunkowań konstancińskiej oczyszczalni wypracowaną przez lata przez obsługujących ją specjalistów.

Efekty realizowanego partnerstwa dla podmiotu publicznego:

• Odciążenie budżetu od konieczności sfinansowania inwestycji
• Brak wpływu inwestycji na dług i indywidualny wskaźnik zadłużenia
• Przeznaczenie uwolnionych środków finansowych na inne inwestycje komunalne, w tym w szczególności w infrastrukturę kanalizacyjną (inwestycja na 89 mln zł, z czego 22 mln dofinansowanie z POIŚ)
• Gwarancje kosztów oczyszczania ścieków
• Optymalizacja kosztów inwestycji i eksploatacji
• Brak wpływu inwestycji odtworzeniowych na budżet i cenę za oczyszczanie ścieków
• Korzyści dla budżetu gminy z tytułu podatków lokalnych
• Zatrudnienie w nowej oczyszczalni 6 osób stanowiących dotychczasowy personel oczyszczalni prowadzonej przez Metsä Tissue
• Przeniesienie całości problemów i ryzyka związanych z modernizacją/budową, finansowaniem i eksploatacją oczyszczalni a także dalszych inwestycji (nakłady odtworzeniowe) na partnera prywatnego

Ponadto partner prywatny wspiera gminę merytorycznie w zakresie wodociągów i kanalizacji (Master Plan gospodarki wodno-ściekowej, Projekt Funduszu Spójności) – wykorzystanie know-how partnera prywatnego