Piąta edycja Samorządowego Kongresu Finansowego Local Trends w Sopocie (14-15 kwietnia br.) odbywa się podczas kolejnego przełomu w skali globalnej i kontynentalnej. Nasze spotkanie następuje po wyraźnym ożywieniu finansów samorządowych po latach destrukcji i poważnego kryzysu, a także po uchwaleniu nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Jej założenia były korzystne, a realne efekty dopiero poznamy, choć uchwalone niedawno budżety na bieżący rok są przejawem ostrożnego optymizmu.
W okolicznościach pełnych obaw i wątpliwości, podczas ożywionej debaty o nowym systemie, postanowiliśmy – na podstawie obiektywnych wskaźników – przywołać najlepsze przykłady miast, które w ostatnich dwunastu latach zapewniły bezpieczne finansowe fundamenty rozwoju, pozwalające na realizację ambitnej polityki inwestycyjnej oraz utrzymanie wysokiej jakości usług dla mieszkańców.
Nie sporządziliśmy żadnego rankingu, nie wymyśliliśmy złożonego wskaźnika syntetycznego. Spojrzeliśmy na zestawienia grupy wskaźników, które – naszym zdaniem – świadczą o spełnianiu powyższej definicji. Oddzielnie zestawiliśmy dane dla miast na prawach powiatu i dla pozostałych gmin. Nie analizowaliśmy przyczyn, dla których osiągnięto dobre wyniki, choć oczywiście zdajemy sobie sprawę z wpływu uwarunkowań lokalnych. Braliśmy pod uwagę wyłącznie opublikowane przez resort finansów dane ze sprawozdań budżetowych miast i gmin.
Aby zapewnić porównywalność wskaźników, braliśmy pod uwagę wielkości przeliczone na mieszkańca lub wskaźniki stanowiące relacje dwóch wielkości budżetowych. Do zobrazowania stabilnej trwałości sytuacji finansowej miast w dłuższym okresie czasu wzięliśmy pod uwagę trendy zmian poszczególnych wielkości w latach 2012-23 oraz uśrednione wartości analizowanych wskaźników.
Przy analizie uwzględniono główne wskaźniki ukazujące bezpieczeństwo i stabilność bieżących części budżetów, stan zadłużenia oraz poziom inwestycji. Główne z nich to:
- kwota dochodów bieżących „do dyspozycji”[1] na mieszkańca,
- kwoty nadwyżki operacyjnej i nadwyżki operacyjnej netto na mieszkańca,
- wskaźniki relacji nadwyżki operacyjnej do dochodów bieżących „do dyspozycji”,
- zadłużenie na mieszkańca, relacja zadłużenia do dochodów bieżących „do dyspozycji”,
- relacja kwot spłat długu do nadwyżki operacyjnej, oraz
- poziom wydatków inwestycyjnych na mieszkańca.
Wybraliśmy te miasta, które w największym stopniu spełniają tak sformułowane kryteria.
Biuro Związku Miast Polskich
[1] Dochody bieżące „do dyspozycji” to dochody bieżące pomniejszone o dotacje i środki celowe i o kwoty subwencji na zadania oświatowe.
