Z każdymi wyborami coraz większą rolę odgrywa kampania wyborcza prowadzona w internecie. Jej zasad nie regulują szczegółowe przepisy prawa, które w tym zakresie nie nadążają za szybko rozwijającymi się elektronicznymi środkami komunikacji. Najnowsze przepisy pochodzą z 2011 roku, a więc sprzed kilkunastu lat i powinny być zaktualizowane.
Nie znaczy to jednak, że wszystko jest dozwolone.
W odpowiedzi na pismo sekretarza strony samorządowej zainspirowane wystąpieniem Eugeniusza Gołembiewskiego, wiceprezesa Unii Miasteczek Polskich, dotyczące prowadzenia agitacji wyborczej przed wyborami samorządowymi w internecie, Magdalena Pietrzak, sekretarz Państwowej Komisji Wyborczej informuje, że stosuje się tu przepisy Kodeksu wyborczego oraz ustawy o finansowaniu partii politycznych, które określają zasady prowadzenia i finansowania kampanii wyborczych, analogicznie jak w przypadku tradycyjnej kampanii.
I tak agitacja wyborcza w internecie "musi być prowadzona zgodnie z zasadami dotyczącymi właściwego oznaczania materiałów oraz finansowania i jego dokumentowania, określonymi w Kodeksie wyborczym. Zgodnie z art. 84 par. 1 i art. 126 to komitety wyborcze prowadzą na zasadzie wyłączności kampanię wyborczą na rzecz kandydatów i pokrywają wydatki z tym związane ze środków własnych. Prowadzenie i finansowanie działań kampanijnych przez inne podmioty (w tym przez kandydatów czy wyborców) w celu obejścia przepisów określających limity wydatków komitetów wyborczych stanowi naruszenie zasad finansowania kampanii wyborczej i może zostać uznane za przekazywanie komitetowi wyborczemu świadczeń niepieniężnych z naruszeniem art. 132 par. 5 Kodeksu wyborczego."
PKW przypomina, że materiały wyborcze powinny zawierać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, z którego pochodzą (jego brak to wykroczenie określone w art. 496 KW). Jak stanowi art. 109 par. 1 Kodeksu wyborczego, materiałem wyborczym jest każdy pochodzący od komitetu wyborczego upubliczniony i utrwalony przekaz informacji mający związek z wyborami. Są nimi więc również przekazy informacji rozpowszechniane w internecie i za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej. Dotyczy to także informacji "w postaci przekazów zwielokrotnianych na zlecenie komitetu przez osoby lub systemy zautomatyzowane, a także agitacji na profilach społecznościowych".
Czego nie mogą komitety wyborcze/partie polityczne:
- korzystać z nieodpłatnych usług reklamowych w internecie;
- rozpowszechniać informacji za pomocą osób czy botów bez wyraźnego oznaczenia, od którego komitetu pochodzą ani bez rozliczenia finansowego w ramach limitów wydatków;
- udostępniać w internecie materiałów agitacyjnych przeznaczonych do druku czy dalszego rozpowszechniania, gdyż materiały te mogłyby zostać powielone przez podmioty nieuprawnione do świadczenia nieodpłatnych usług na rzecz komitetu (partii). A wtedy komitety mogą być oskarżone o przyjęcie niedozwolonych korzyści finansowych o charakterze niepieniężnym. Naruszałoby to również zasady jawności finansowania kampanii wyborczych i partii politycznych.
Co wolno?
- korzystać z usług reklamowych, opłaconych ze środków własnych komitetów w ramach limitów;
- korzystać z usług inluencerów wyłącznie na zasadach odpłatności;
- wyborcy mają prawo agitować np. w mediach społecznościowych, ale tylko na bezpłatnych profilach i jeśli nie ponoszą z tego tytułu żadnych kosztów lub jeśli są to dozwolone świadczenia nieodpłatne wymienione w art. 132 par. 5 i 133 Kodeksu wyborczego. Wyborcy nie mogą jednak posługiwać się oznaczeniami i symbolami komitetów wyborczych ani partii politycznych, gdyż te podlegają ochronie prawnej. Zgoda zaś na ich wykorzystanie oznaczałaby, że jest to już agitacja komitetu wyborczego, z której nie byłby on w stanie się rozliczyć.
Co grozi za nieprzestrzeganie prawa?
Konsekwencjami niezgodnego z prawem finansowania działalności komitetu wyborczego (w tym przyjmowania niedozwolonych korzyści finansowych o charakterze niepieniężnym) mogą być:
- odrzucenie sprawozdania finansowego komitetu;
- przepadek korzyści majątkowych przyjętych przez komitet z naruszeniem przepisów Kodeksu wyborczego lub ich równowartości;
- odrzucenie sprawozdania finansowego partii politycznej tworzącej/współtworzącej komitet wyborczy;
- utrata lub pomniejszenie środków z budżetu państwa ew. przysługujących partii politycznej.
- sankcje karne, o których mowa w przepisach karnych Kodeksu wyborczego
Pełna odpowiedź na pismo w załączniku
