Mieszkańcy będą świętować już od piątku, 7 lutego. To ostatnie dwucyfrowe urodziny Gdyni.
Pierwszą wzmiankę o Gdyni datuje się na jesień 1253 r. i odnosi się ona do terenu obejmującego część dzisiejszego śródmieścia. Była to wówczas wioska, pozostająca w cieniu starszego i większego Oksywia i wchodząca w skład tamtejszej parafii – tego właśnie dotyczył zawierający wspomnianą wzmiankę dokument, rozsądzający spór terytorialny między oksywskim i rumskim proboszczem. Później przechodziła ona w różne ręce, a najdłużej, bo przez 400 lat, należała do Kartuzów. Przez cały ten czas była wsią.
Wokół Gdyni znajdowało się lub powstało z czasem wiele innych osad, np. Pogórze i Obłuże. Warto wspomnieć także o Kacku, w którym, co ciekawe, ślady osadnictwa datuje się na V-VI w. p.n.e. W okresie średniowiecza znajdowały się tam młyny zbożowe, papiernie, cegielnie i kuźnice żelaza. W XIV w. osada podzieliła się na dwie części. Jedna z nich przypadła biskupstwu włocławskiemu i z czasem stała się znana jako Wielki Kack. Druga, nazwana Małym Kackiem, na przestrzeni wieków zmieniała właścicieli. Również w średniowieczu w Grabówku zlokalizowano klasztor Kartuzów, natomiast na Gdyńskich Górkach założono należący do niego sad. W tym okresie przywilej lokacyjny otrzymało także Radłowo, gdzie w 1637 r. odbyły się pierwsze zaślubiny Polski z morzem.
Innymi ciekawymi z historycznego punktu widzenia miejscami w pobliżu ówczesnej Gdyni były: Janowa Góra słynąca z przywiązania jej mieszkańców do miejsca swojego pochodzenia, Witomino należące do klasztoru brygidek, wieś folwarczna Chwarzno oraz duże, ale rzadko zaludnione Wiczlino. W kolejnych stuleciach znaczenie zyskała też góra Donas, na której osiedlali się ewangeliccy osadnicy. Ponadto na początku XIX w. na terenie w pobliżu ujścia rzeki Kaczej stanęła karczma należąca do rybaka nazwiskiem Adler (niem. Orzeł), od którego miejsce to nazwano Adlershorst.
Kiedy Polska odzyskała niepodległość, otrzymała fragment wybrzeża pozbawiony jakiegokolwiek portu. Jego budowa stała się więc palącą potrzebą. W międzyczasie 10 lutego 1920 r. dokonano – tym razem w Pucku – ponownych zaślubin Polski z morzem. Zadanie budowy portu otrzymał inż. Tadeusz Wenda, który w czerwcu 1920 r. napisał w raporcie „najdogodniejszym miejscem do budowy portu wojennego (jak również w razie potrzeby handlowego) jest Gdynia, a właściwie nizina między Gdynią a Oksywą, położoną w odległości 16 km od Nowego Portu w Gdańsku”.
Z czasem nazwy poszczególnych osad ewoluowały albo były spolszczane. W ten sposób Radłowo stało się Redłowem, Gdyńskie Górki stały się Kamienną Górą, Janowa Góra przyjęła nazwę Wzgórza Focha, a Adlershorst spolszczono na Orłowo. Wokół góry Donas rozwinęła się Dąbrowa.
Decyzja inż. Tadeusza Wendy ukierunkowała dalszą ścieżkę rozwoju Gdyni, która po siedmiu wiekach stała się większa i ważniejsza od dominującego dotychczas Oksywia. Ponadto to Gdynia miała stację kolejową, zatem to jej nadano prawa miejskie. Odpowiednie rozporządzenie wydano 10 lutego 1926 r., a więc w rocznicę wspomnianych zaślubin Polski z morzem. To właśnie dlatego nasze miasto świętuje urodziny tego dnia.
Dokument wszedł w życie 4 marca 1926 r. Okoliczne wsie były stopniowo przyłączane do Gdyni, stając się jej dzielnicami. Miały one jednak inne granice niż współcześnie. Niektóre z dzisiejszych dzielnic Gdyni powstały już po II wojnie światowej, wtedy też wzgórze Focha zostało przemianowane na Wzgórze Nowotki, które w 1990 r. stało się Wzgórzem Św. Maksymiliana dla upamiętnienia św. Maksymiliana Kolbego. Obecny podział administracyjny Gdyni uchwalony został w 2019 r.
Miasto z morza i marzeń rozwijało się szybko, ale jego stworzenie wymagało ogromnych nakładów pracy. W miejscach pojedynczych gospodarstw stanęły osiedla z wieloma budynkami, polne ścieżki zastąpiły szerokie ulice, a liczba ludności wzrosła z 1229 mieszkańców w 1905 r. do 241 189 w 2023 r. Dziś, zgodnie z planami jego twórców, stanowi ono dla Polski okno na świat. Jest także centrum technologicznym i kulturalnym, m.in. dzięki obecności Pomorskiego Parku Technologicznego i corocznej organizacji Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Współcześni gdynianie realizują różnego rodzaju przedsięwzięcia i spełniają kolejne marzenia. Już niedługo wprowadzą oni nasze miasto w kolejne stulecie istnienia.
Przypadająca 10 lutego 2025 r. rocznica zaślubin Polski z morzem to okazja do oddania hołdu gen. Józefowi Hallerowi, który dokonał ich 105 lat temu, a także budowniczym portu morskiego i miasta Gdyni. Taka właśnie idea przyświecała Sejmowi RP, który przyjął jednogłośnie uchwałę w tej sprawie. Nasze miasto natomiast, obchodząc tego dnia 99. urodziny, przygotowuje się do przyszłorocznych uroczystości z okazji stulecia istnienia.
fot. Zbiory Muzeum Miasta Gdyni/www.gdynia.pl
