Na seminarium organizowane w ramach cyklu pod nazwą „Uruchomienie endogennych potencjałów warunkiem rozwoju małych i średnich miast w Polsce”  zaprosił tradycyjnie Związek Miast Polskich i tym razem dodatkowo miasto Kędzierzyn-Koźle. Spotkanie bowiem było częścią konferencji pt. „Akceptować starość – organizacja usług dla osób starszych”, która odbyła się 25 stycznia 2024 r. w Miejskim Ośrodku Kultury w Kędzierzynie-Koźlu.

O tym, czym jest starość i jakie procesy zachodzą w organizmie człowieka w tym okresie życia mówiła doktor Marzanna Derkacz-Jedynak, lekarz rodzinny, geriatra. Sporo uwagi poświęciła stereotypom na temat osób starszych i ich problemów, a także ageizmowi, który jest jednym z ważniejszych terminów, jakie weszły do rozrastającego się współcześnie słownika dyskryminacji.

Ageizm (ang. age) to dyskryminacja ze względu na wiek. Najczęściej, choć nie zawsze, dotyczy problemów na rynku pracy (tak z jej znalezieniem, jak i utrzymaniem). Widoczny jest także w lekceważącym traktowaniu osób starszych oraz braku oferty rozrywkowej i rekreacyjnej. Dotyka ludzi starych, którzy są postrzegani jako niepotrzebni. W Polsce ofiarami ageizmu najczęściej padają kobiety po 35. roku życia oraz mężczyźni po 45.

Jak podkreślała dr Derkacz-Jedynak, głównym źródłem stereotypów w ageizmie jest niewiedza, ale także gerontofobia – a więc lęk przed ludźmi starymi i towarzyszące mu emocje oraz nastawienia o charakterze negatywnym, a także zmiany w systemie organizacji rodziny, a więc odchodzenie od rodzin wielopokoleniowych i separacja pokoleń.

- Tymczasem starość to końcowy okres normalnego czasu trwania życia – mówiła pani doktor.- Rozpoczyna się między 30-40 rokiem życia i postępuje stopniowo, w tempie indywidualnym dla każdego człowieka. Jednak przygotowanie do starości należy zacząć już w okresie nastoletnim. Bowiem życie pozbawione celu aż do wieku 65 lat nie wypełni się nagle po przejściu na emeryturę.

O aspektach psychologicznych procesu starzenia i wiążących się z nimi potrzebach osób starszych mówiła z kolei dr Agnieszka Franczyk, psycholog społeczna, pedagog, adiunkt w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego. Omówiła m.in. pojawiający się coraz częściej w publikacjach „Model pomyślnego starzenia się człowieka” wg Rowe i Kahna. Składają się na niego trzy elementy: brak choroby i niepełnosprawności, aktywne zaangażowanie w życie oraz wysoki poziom funkcjonowania poznawczego i fizycznego. Wszystkie publikacje pojawiające się na ten temat łączy myśl, że jednak każdy ma wpływ na jakość ostatniej fazy własnego życia i może robić rzeczy, które podniosą jego jakość.

Spotkanie poświęcone było także technikom badania potrzeb osób starszych, wykorzystaniu nowoczesnych technologii, uwarunkowaniom pogodzenia potrzeb seniorów z możliwościami miasta. Uczestnicy przyjrzeli się roli opiekunów nieformalnych, rzadko uwzględnianych w politykach społecznych miast oraz możliwym i stosowanym przez miasta formom ich wspierania.

Eksperci i praktycy z miast zwracali uwagę, że zapewnienie wsparcia osobom ze szczególnymi potrzebami nie musi być bardzo kosztowne, jednak powinno trafiać w potrzeby osób starszych i ich opiekunów nieformalnych.

W debacie wzięli udział eksperci m.in. z Włocławka, Opola, Jarocina, Ujazdu i Strzelec Opolskich. Dzięki transmisji online w spotkaniu uczestniczyli pracownicy ośrodków pomocy społecznej z całego kraju i było ono dostępne, także dla osób niesłyszących dzięki tłumaczeniu na język migowy. Łącznie spotkanie obserwowało za pomocą platform internetowych 170 osób.

W centrum tej debaty o polityce senioralnej znalazł się Kędzierzyn-Koźle. Przedstawiciele tego miasta pokazali funkcjonujące u nich rozwiązania. Zebrani wysłuchali m.in., jakie programy i projekty realizowane są w aż pięciu domach dziennego pobytu oraz jak aktywizują one seniorów poprzez udział w warsztatach, szkoleniach czy spotkaniach integracyjnych. Omówiono także stosowane w Kędzierzynie formy wsparcia nieformalnych opiekunów osób zależnych i osób starszych.

Część inicjatyw skierowanych do mieszkańców 60+ wprowadzono w ramach projektu „Dugnad w Kędzierzynie-Koźlu. Integracja mieszkańców oraz odbudowa relacji sąsiedzkich jako podstawa rozwoju lokalnego”.

- Słowa „dugnad” nie można przetłumaczyć wprost. To norweski zwyczaj praktykowany od pokoleń, polegający na wzajemnej pomocy sąsiedzkiej, udziale w czynie społecznym, aktywności obywatelskiej – czytamy w materiałach poświęconych projektowi realizowanemu w Kędzierzynie-Koźlu. - Co pewien czas mieszkańcy danego bloku, ulicy czy osiedla zwołują się, aby nieodpłatnie wykonać prace na rzecz lokalnej wspólnoty. Istotną częścią idei dugnad jest możliwość bliższego poznania sąsiadów, integracji, rozmowy, a także spędzenia razem czasu podczas przygotowywanego w trakcie prac posiłku, który umila wspólnie spędzone godziny. Norwegowie są mocno przywiązani do tej tradycji.

Projekt jest współfinansowany w 85% ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021, Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021 oraz w 15% z budżetu państwa w ramach Programu „Rozwój Lokalny”.

Zapraszamy do obejrzenia zapisu wideo całego spotkania, a także do zapoznania się z prezentacjami pokazanymi w jego trakcie (w załączeniu poniżej).

Przypominamy, że cykl seminariów Forum Rozwoju Lokalnego jest realizowany w ramach Programu „Rozwój lokalny” wdrażanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w III edycji Funduszy Norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. (epe)

Zdjęcia: Urząd Miasta Kędzierzyna-Koźle