Większość mieszkańców nowych miast utrzymuje się z działalności pozarolniczej. Są też dobrze skomunikowane z innymi miejscowościami. Ze względu na te cechy uzyskały prawa miejskie.
29 grudnia br. premier Mateusz Morawiecki wręczył akty nadania praw miejskich oraz klucze do miast. Zauważył, że w większości przypadków nadanie statusu miasta, to przywrócenie praw miejskich odebranych m.in. w wyniku carskich represji po powstaniu styczniowym. Trzy miejscowości nie posiadały wcześniej praw miejskich: Miękinia, Łopuszno, Piekoszów.
Zmiany statusu gmin były konsultowane z mieszkańcami i wszędzie zostały przez nich poparte. Za nadaniem statusu miasta opowiedziały się również władze danej gminy oraz odpowiedni wojewodowie.
Lista nowych miast:
Miękinia (powiat średzki, województwo dolnośląskie) – pierwsze zapisy o miejscowości pochodzą już z 1305 r. Posiada budynki wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków. Znana jest także z winiarstwa;
Jeżów (powiat brzeziński, województwo łódzkie) – w latach 1334-1870 był miastem zakonu benedyktynów, aż do czasu likwidacji zakonu przez Prusy. Pierwsze wzmianki o Jeżowie pochodzą już z 1138 r. Najważniejszym zabytkiem jest zespół klasztorny benedyktynów z zabudowaniami z XVI-XX w. oraz kościołem klasztornym pw. św. Andrzeja, którego początki sięgają XII w.;
Dąbrowice (powiat kutnowski, województwo łódzkie) – pierwotnie miejscowość uzyskała lokację przed 1455 r. Została zdegradowana w 1870 r. przez carat w związku z powstaniem styczniowym. W miejscowości znajduje się m.in. Stary Rynek otoczony zabudową drewnianą z II poł. XIX w. oraz neorenesansowy ratusz miejski z I połowy XIX w.;
Rozprza (powiat piotrkowski, województwo łódzkie) – w 2015 r. obchodziła 950-lecie istnienia. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi już z 1065 r. z dokumentu wystawionego przez księcia Bolesława Szczodrego. Do zabytków można zaliczyć m.in. XVIII w. kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Na terenie gminy znajdują się również bunkry z II wojny światowej;
Ujazd (powiat tomaszowski, województwo łódzkie) – był miastem w latach 1428-1870. Pierwsze źródła mówiące o miejscowości jako włości rycerskiej pochodzą z 1283 r. Przywilej lokacyjny miasta wydał król Władysław Jagiełło. W Ujeździe znajduje się pałac Ostrowskiego z 14 ha parkiem z 1812 r.;
Książ Wielki (powiat miechowski, województwo małopolskie) – miał potwierdzone prawa miejskie przez Królową Jadwigę w 1385 r. Jednak prawdopodobnie przywilej lokacyjny był uzyskany jeszcze przed 1381 r. Pierwsze wzmianki o Książu Wielkim znajdują się w zapiskach klasztoru Cystersów z 1120 r. Wśród zabytków znajdują się m.in. kościół pw. Św. Wojciecha oraz kościół pw. Św. Ducha, oba z XIV w.;
Czarny Dunajec (powiat nowotarski, województwo małopolskie) – w 2016 r. w miejscowości nadany został statut dla Obszaru Ochrony Uzdrowiskowej Czarny Dunajec. Przez 8 lat w okresie międzywojennym (1925-1933) Czarny Dunajec był gminą miejską, ale w wyniku zmiany ustroju samorządu terytorialnego z 1933 r. utracił te prawa. W miejscowości znajduje się Cmentarz Żydowski z XIX w. Na terenie miejscowości znajduje się także polodowcowe torfowisko Baligówka, z którego jeszcze w połowie XX w. wydobywano torf na skalę przemysłową. Obecnie znajduje się pod ochroną w ramach programu Natura 2000;
Latowicz (powiat miński, województwo mazowieckie) – prawa miejskie uzyskał w 1423 r. Pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiły się już w XIII w. W czasach swojej świetności miasto było uposażeniami polskich królowych, jak Bona czy Anna Jagiellonka. Miejscowość posiada zabytkowy kościół pw. św. Walentego wybudowany na początku XX w.;
Bodzanów (powiat płocki, województwo mazowieckie) – posiadał prawa miejskie od 1351 r. Miejscowość słynie z Jarmarku Norbertańskiego, odtworzonego w 2005 r. na wzór średniowiecznych jarmarków w Bodzanowie organizowanych od 1415 r. W czasie jarmarku odbywają się pokazy np. tańców ludowych oraz warsztaty takich zawodów jak np. garncarstwa;
Jastrząb (powiat szydłowiecki, województwo mazowieckie) – obchodził w 2022 r. 600-lecie istnienia. Wśród zabytków Jastrzębia można wymienić kościół pw. św. Jana Chrzciciela z początku XX w. oraz znajdujący się w nim malowany na desce obraz Matki Bożej bolesnej z przełomu XVI i XVII w.;
Jadów (powiat wołomiński, województwo mazowieckie) – był miastem w latach 1823-1869. Charakterystycznym punktem Jadowa jest rynek będący jednym z największych w okolicy, Muzeum Rodu Jadów, a także murowany kościół Sanktuarium Świętego Krzyża z lat 1882-1886;
Włodowice (powiat zawierciański, województwo śląskie) – jego centrum stanowi zrewitalizowany w ostatnich latach rynek z wmurowaną płytą herbową, który jest głównym placem w gminie. Główną atrakcją turystyczną tego miejsca są ruiny pałacu wybudowanego w latach 1669-1681;
Łopuszno (powiat kielecki, województwo świętokrzyskie) – od 41 lat odbywają się tam Międzynarodowe Plenery Malarskie. Wizytówką Łopuszna jest okazały zabytkowy pałac z przełomu XIX i XX wieku wzniesiony według projektu Władysława Marconiego, niegdyś rezydencja rodowa Dobieckich – właścicieli Łopuszna;
Piekoszów (powiat kielecki, województwo świętokrzyskie) – ważnym aspektem jest bliskość do Kielc, z czym wiąże się skoncentrowanie zabudowy przy drogach krajowych. W miejscowości praktycznie zanikła działalność rolnicza, mieszkańcy znajdują zatrudnienie w Piekoszowie oraz niedaleko położonych Kielcach;
Miasteczko Krajeńskie (powiat pilski, województwo wielkopolskie) – centrum stanowi tam Plac Wolności z zabudową tworzącą ciągi historycznej architektury. Dominantę architektoniczną i wysokościową miejscowości stanowi kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego usytuowany na zboczu wzgórza, wzniesiony w latach 1898-1899.
Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
